ရခိုင္ကဗ်ာျပႆနာ

ေ၀ေ၀ (စစ္ေတြ)

သတၱ၀ါတိုင္းမွာ ျပင္ပအာ႐ံုထိတြိမႈကို တုန္႔ျပန္ေရ စနစ္ဟိေရ။ လူမွာပိုလာစြာက အဆင့္ျမင့္တုန္႔ျပန္မႈ စံနစ္ျဖစ္ ေတ ဘာသာစကားပါ၊ ဘာသာစကားေရ လူသားတိၾကားမွာ ဆယ္သြယ္ေရး ႀကိယာျဖစ္ေတ၊ အသိအျမင္ ဖလွယ္ပီးေရ ႀကိယာျဖစ္ေတ။ ဘာသာစကားဆိုစြာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုမွာ သမိုင္းအရ ေကာင္းအေရးပါေရ။ လူမႈပံုသ႑ာန္တစ္ခုအျဖစ္ လႈပ္ယွားေျပာင္းလဲနီေရ။ ေျပာစြာကိုမွတ္ဖို႔ လိုအပ္ေတလို႔ သိျမင္လာေရ သမုိင္း တစ္ေကြ႔မွာ စာအရီးအသားစပါေရ။ အေျပာနန္႔အရီး ဇာသူယင္ေလ ယွင္းနီစြာပါရာ။

သမိုင္းမွာလူမ်ိဳးတိအျဖစ္ စုစည္းလာကတ္ေတစြာမွာ ဘာသာစကားေလ့ အျခီခံတစ္ခ်က္ပါေရ။ ယင္းဘာသာ စကားနန္႔ အမ်ိဳးသားစာပီ ဖြံ႔ျဖိဳးလာေရ။ ယင္းစာပီက ဘာသာစကားကိုတစ္ဖန္ ဖြ႔ံၿဖိဳးက်ယ္ျပန္႔စီေရ။

စာပီကိစၥမွာ ကဗ်ာအေၾကာင္းကို အဓိကေျပာပါေမ။ ကဗ်ာဆိုစြာ ဘာသာစကား၏ အညြန္႔အဖူးျဖစ္ေတလို႔ စာပီပညာသွ်င္႐ို႔က ဆိုကတ္ေတ။ “စာပီအႏုပညာမွာ အျမင့္ဆံုးပံုသ႑ာန္ေရ ကဗ်ာျဖစ္ေတ”လို႔ ဂ်ာမန္ဒႆန ပညာသွ်င္ႀကီး “ကန္႔”က ေျပာခေရ။ ကဗ်ာကိစၥဆိုစြာ ဘာသာစကားကိစၥျဖစ္ေတ။ ရခိုင္စာပီဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ေရး အတြက္ ရခိုင္ကဗ်ာေရ ေကာင္းေကာင္းအေရးႀကီးေရ အခန္းက႑က ပါ၀င္နီေရ။ ျပႆနာက ရခိုင္ကဗ်ာဆိုစြာ ဇာေလ၊ ဇာယွင့္ကို ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ ေခၚကတ္ဖို႔ေလး။ ဂႏၶ၀င္ ရခုိင္ကဗ်ာက ယွင္းပါေရ။ ေအနိ႔မ်က္ေမွာက္ကာလ မွာ ရခုိင္ကဗ်ာဆိုစြာ ဇာကဗ်ာတိကို ေျပာစြာလဲလို႔ မိန္းဖို႔က်ဖို႔ေယ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႔မွာ တင္ျပဖို႔အသင့္ဟိနီရပါဖို႔။

“အေမ်ေလ ေရာက္မေလ
မိႈဟင္းးေလ့ခူး စူးေလ့စူး
အစူးေလးထြင္ နီေလး၀င္
အိမ္ကိုေလးေရာက္ မိုးေလးေသာက္”
“င႐ုပ္သီး နားမွာပန္
နံနက္ရြက္ကို တို႔လို႔စား
စားေကာင္းယင့္လား ေအာင္ေက်ာ္ဇံ
အံုး ….. အာမခံ”
“ဘုရားလက္ေဆာင္ မ်ားေျမာင္ဆီမီး
မုေလးပြားေက ကုကၠားထီးနန္႔
တံခြန္ဒက္စြန္ ၾကက္လွ်ာလိပ္လက္
ျပာသာဒ္တင္ဗ်ယ္၊ ဆြမ္းေတာ္ကပ္လုိ႔” ေအယွင့္တိေရ ရခိုင္ကဗ်ာတိျဖစ္ေတ။



ရခိုင္ကၽြန္းသား ေတာသား ေတာင္သားတိရြက္ဆိုေရ ရခိုင္ကဗ်ာတိပါ။ ေအကဗ်ာတိမွာ ထူးျခားခ်က္ကဇာေလ၊ ရခိုင္တိ နိစဥ္ေျပာဆိုနီေရ ဘာသာစကားကို ဒါ႐ိုက္သံုးထားစြာျဖစ္ေတ။ ကာရန္ပါခ်င္ပါ မပါခ်င္နီ။ ရခိုင္လီ ရခိုင္ အေျပာနရီ သံုးထားစြာကို တြိရေရ။

“မႈိဟင္းခူးရန္ သြားၾကမည္”
“စားေကာင္းသလား ေအာင္ေက်ာ္ဇံ” လုိ႔ စာစကားနန္႔ မရီးပါ။ ေအနိ ရခိုင္မွာ ရီးနီကတ္သိေရ ကဗ်ာတစ္ခ်ိဳ႕။ ရခိုင္အေျပာဘာသာစကား မသံုးေရ ကဗ်ာတိ။ ယင္းကဗ်ာတိ အတတ္ပညာေကာင္းေက ေနာက္အႏွစ္ တစ္ဆယ္ ႏွစ္ဆယ္မွာ ရခိုင္ကဗ်ာ ရခိုင္ကဗ်ာ ရခိုင္စာရင္းမွာပါဟိဖို႔ မဟုတ္ပါ။ ပါဖို႔ဆိုေက ဗမာကဗ်ာ အန္ေသာ္ေလာ္ဂ်ီ (Anthalogy) ထဲကိုရာ ေရာက္လီပါဖို႔။

ရခိုင္ဘာသာစကား၊ ရခိုင္စာပီကို စိတ္၀င္စားေရ ႏိုင္ငံျခားသား ဘာသာေဗဒ ပါေမာကၡတစ္ေယာက္ ရခုိင္သား ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္ကို မ်က္ေမွာက္ရခိုင္ကဗ်ာတိ လိုခ်င္ေရ၊ အသံဖမ္းယူလားဖို႔ ေတာင္းေရ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႔ က ပီးလိုက္ပါဗ်ယ္္ ကဗ်ာတိ။ ယင္းယွင့္ထဲမွာ ေအနိရခိုင္သားတိ မသံုး၊ မေျပာေရ ေ၀ါဟာရတိ၊ ေနာက္ဆက္ ပစၥည္းတိ ပါနီေရ။ ကဗ်ာလီကေလး ရခိုင္လီမဟုတ္။ ယင္းပိုင္ဆိုေက ဗမာကဗ်ာကို ရခိုင္သံနန္႔ဆိုစြာရာ ျဖစ္ပါဖို႔။ ရခိုင္ကဗ်ာျဖစ္မလာပါ။

ေအယွင့္ ရခိုင္ကဗ်ာမဟုတ္ပါလုိ႔ဆိုေက အကၽြန္႐ို႔ ဘေဇာင္ခံစားရပါဖို႔ေလး။ သူက ဘာသာေဗဒ ပညာသွ်င္အနီ နန္႔ေျပာစြာျဖစ္လို႔ ၀မ္းနည္းပတ္လက္ျဖစ္ရဖို႔။ ေယေကေလ့ ျငင္းလို႔ကားမရပါ။ ကိုယ္႐ို႔ကိုယ္တိုင္က ကိုယ့္ ဘာသာစကားကို တန္ဖိုးမထားလို႔ မသံုးလို႔ျဖစ္ေတ ကိစၥ။ ကိုယ္ပိုင္စာပီသမိုင္းလမ္းကို ကိုယ္႐ို႔မျမင္စြာ သူ႔ကို ေက်းဇူးေတာင္ တင္ရဖို႔သီး။

ယင္းအတြက္နန္႔ ေအနိရခိုင္ကဗ်ာကို ဇာပိုင္ဖန္တီးကတ္ဖို႔ေလး အဓိကအက်ဆံုး အခ်က္က ရခိုင္ဘာသာ စကားကို သံုးရဖို႔ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္ဘာသာစကားဆိုစြာေရ ေအနိ ရခိုင္တိေျပာနီေရ ဘာသာစကားပင္ျဖစ္ေတ။

ေအနိကဗ်ာ Trend မွာ အဓိကထူးျခားခ်က္က ဇာေလးဆိုေက အမ်ိုးသား ကဗ်ာတိုင္းေရ အေျပာနရီဘက္ကို တစ္ျဖည္းျဖည္း ပါးပါလတ္ေတ၊ ကပ္ပါလတ္ေတဆိုစြာနန္႔ မဆိုင္ပါ။ ႏိုင္ငံတကာမွာ ပြဲျပတ္လားပါဗ်ယ္။ အေျပာနန္႔ အရီးစြာ ကဗ်ာမွာ ထပ္တူက်လားပါဗ်ယ္။ ဗမာကဗ်ာတိမွာေလ့ အေျပာနရီ အေျပာစကားပါ။

အေျပာနရီဆိုစြာ ဇာေလ၊ လူထုသံုးဘာသာစကားကို ရည္ညႊန္းစြာျဖစ္ပါေရ။ လူထုသံုးဘာသာစကားနန္႔ ရီးရဖို႔ ျဖစ္ပါေရ။ ရခိုင္တိေျပာေရ ရီးေရ နိစဥ္သံုးဘာသာစကားနန္႔ ကဗ်ာရီးရပါဖို႔။

ေအနိ ရီးနီကတ္ေတ ရခုိင္ကဗ်ာဆိုစြာတိမွာ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္စကားမဟုတ္ေတစြာတိ အမ်ားႀကီးတြိနီရ ေရ။ ရခိုင္စကားထဲမွာ မဟိေရ “သည္၊ ၌၊ တြင္၊ ၏၊ ေသာ” တိမကန္ မကန္ဆိုစြာကို ကဗ်ာတိမွာ စိတ္ပ်က္ ေကာင္းထမန္း တြိနီရေရ။ ေအယွင့္တိ ရခိုင္စကားမွာ မဟိပါ။ မဟိေရစြာတိကို ဇာျဖစ္လို႔ ထည့္သံုးနီကတ္ေလ၊ အေဂါင့္ဟိနီစြာတိကို ဇာျဖစ္လို႔ မသံုး၀ံ့ကတ္ေလး။

ရခိုင္ကဗ်ာ ဖြ႔ံၿဖိဳးဖို႔အတြက္၊ ရခိုင္စကား ဖြ႔ံၿဖိဳးဖို႔အတြက္ ရခိုင္ကဗ်ာဆရာတိ ရခိုင္ပိုင္ရီးဖို႔ လိုအပ္ေတ။ ဘာသာ စကားတစ္ခုမွာဟိေရ အညြန္႔အဖူးအလွေခ်တိကို ထည့္သံုးေဖာ္ထုတ္ဖို႔ နီရာေရ ကဗ်ာျဖစ္ေတ။

“ကၽြီး” ဆိုေရ စကားတစ္လံုး၊ ရခိုင္သားကိုယ္ပိုင္၊ ေကာင္းလွေရ၊ သံ႐ွည္ျဖစ္ေတ။ စူးယွေရ သေဘာကိုေဆာင္ ေရ။ “ကၽြီးေရလူ ေ၀ဒနာ” ကေလ့ ယင္းပိုင္ပါဗ်ယ္။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႔ ေျပာနီကတ္၊ ၾကားနီကတ္ရေရ စကားတစ္လံုး၊ ရခိုင္ကဗ်ာစာပီမွာ မတြိရေက စာထက္ပီထက္ တင္ဖို႔အလုပ္ကို ဇာသူ႐ို႔လုပ္ကတ္ဖို႔ေလး။ စာပီသမား ကဗ်ာ ဆရာတိ လုပ္ကတ္ရဖို႔ပ။ ဘာသာေဗဒသမားက မွတ္တမ္းတင္၊ ဘာသာစကားလံုး ေက်ာက္႐ိုင္းလံုးေခ်တိကို သြီးေရအလုပ္၊ ပန္းပင္ေခ်တိပ်ိဳးပနာ ပြင့္ေအာင္ လုပ္ဖို႔အလုပ္။ ကဗ်ာဆရာမွာ ဘာသာစကားနန္႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေက ယင္းတာ၀န္ဟိပါေရ။ ေအယွင့္ကို ရခိုင္သမိုင္းဆရာ မလုပ္ႏိုင္။ သူ႔အလုပ္မဟုတ္ပါ။ ေယအတြက္နန္႔ ရခိုင္စာပီ႐ွင္သန္ေရးမွာ ကဗ်ာဆရာအခန္းက႑ကို ေလ်ာ့တြက္လို႔မရပါ။

အေျပာနရီဆံုေက အဆန္းပိုင္ျဖစ္နီပါဖို႔၊ အေျပာနရီကို ဗမာဆရာတိထက္ ေစာၿပီးေက အယင္ဆံုးသံုးခေရ ရခိုင္ကဗ်ာဆရာေရ ဥကၠာပ်ံျဖစ္ပါေတ။ ၁၂ ရာသီရတုမွာ အေျပာနရီ ေကာင္းေကာင္းတြိႏိုင္ပါေရ။
တံပိုးသံၾကား ၍၊ ၾကက္မ်ားေသာထြန္၊ ေမာင္ကမလာ၊ လိပ္ျပာပူးလာဟန္သို႔ (ကဆုန္)
ႏွင္းလည္းတ၀ီ၀ီႏွင့္၊ ၀ီရပ္ၿမီဟိမ၀ႏၱာ၊ လီညွင္းလာခါ၊ ေမလြမ္းရာကို၊ ေမာင္ေတာ္မသိ (၀ါကၽြတ္)
ေမာင့္ေၾကာင့္မၾကံသာတည္း၊ နီထိုင္ေသာ္ မေပ်ာ္ပိုက္၊ ထမင္းရီစာ မ၀င္ပါ၊ ပူဆာသြီး လီျဖတ္၍ (တန္ေဆာင္မုန္း)
ဥကၠာပ်ံ အေျပာနရီသံုးခေရ၊ ႏိုင္ငံတကာမွာ အေျပာနရီ၊ ဗမာမွာေလ့ အေျပာနရီ၊ ကၽြန္ေတာ္႐ို႔ကက်ေက ကိုယ္မေျပာေရ စကားနန္႔ရီးနီကတ္ေတ။

ကဗ်ာဆိုစြာ ဘာသာစကား အညႊန္႔အဖူးပါ။ ဘာသာစကားထဲက အထိယွဆံုးစကားလံုးနန္႔ ေခတ္ၿပိဳင္ခံစားမႈတိ ေပါင္းၿပီးေက အမ်ိဳးသားကဗ်ာကို ဖန္တီးရပါဖို႔။ ေအနိ ရခိုင္ကဗ်ာတိမွာ ဘာသာစကား အလွအညႊန္႔တိကိုေလ့ မတြိရ။ ရခိုင္သားတိမေျပာေရ ရခိုင္မဆန္ေရ ရခိုင္မဟုတ္ေတ လီသံတိ ေ၀ါဟာရတိကို တြိနီရစြာ ႐ွက္ဖို႔ ေကာင္း၊ ရင္လီးဖို႔ေကာင္းေရ။

စာအုပ္႐ွားသည့္ သည္ေျမမွာ
၀ါးေတာေတြ ပိန္းပိန္းထပ္လို႔
အဲဒီ၀ါးေတြကို စကၠဴလုပ္
အဲဒီစကၠဴေတြေပၚမွာ
ၿငိမ္းခ်မ္းလွပတဲ့ ေလးၿမိဳ႕သမုိင္းသစ္ကို
ဘယ္သူေရးပါ့မလဲ။ (ေမာင္ခိုင္ေအာင္)

ရခိုင္တန္ေဆာင္မဂၢဇိန္း အမွတ္ (၁၈)မွာ ႐ွိဆံုးကပါေရ အဖြင့္ကဗ်ာ “ေလးၿမိဳ႕” ထဲက ေနာက္ဆံုးအပိုဒ္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္ခံစားမႈ ထက္ျမတ္ေကေလ့ ရခိုင္ကဗ်ာမဟုတ္ပါ။ ၀မ္းနည္းမိပါယင့္။

ျပဳျပင္ခြင့္လႊတ္၊ မေပါင္းစပ္က
မ်ိဳးဇာတ္အမုန္း၊ မိုးသို႔ခ်ဳန္းလ်က္
ဆက္ထံုးမေျဖ၊ ေျဖလည္းမက်င္း
ျမမလင္းက၊ မ႐ွင္းကမၻာေမွာင္ေတာ့မယ္ (သွ်င္အုန္း)
ရခိုင္မဂၢဇိန္း အမွတ္ (၁၈) မွာပါေရ အဖြင့္ကဗ်ာပါ။ ရခိုင္ကဗ်ာမဟုတ္ပါ။

ေ၀သာလီတဲ့
နာေမေက်ာ္ဟိုး၊ ရခိုင္မ်ိဳး၏
ျမတ္ႏိုးဖြယ္ရာ ေ႐ွးၿမိဳ႕ေတာ္ ……………….။ (မင္းနီခိုင္ - ေမာင္ေတာ)
ရခိုင္မဂၢဇိန္း အမွတ္ (၁၇) က အဖြင့္ကဗ်ာပါ။ ကဗ်ာမွာ “တဲ့” ေလးပါ၊ “၏” ေလးပါေရ။ စိတ္ညစ္မိပါယင့္။

ဂစၦပနဒီ၊ မႈန္ရီမိႈင္းျပ
ျမတ္အလွေပ၊ ၾကည့္ေလလွေလ
ႏွင္းမိုးေ၀လ်က္၊ ေတာင္ေျခတစ္၀ိုက္
ငွက္တစ္သိုက္လည္း၊ ၀ဲလိုက္ပ်ံလိုက္
ေတးဆိုလိုက္ႏွင့္
သခင္ရင္မွာ မီတိျဖာဘိ
အမိရခိုင္ေျမသာစြေလ။ (အေနာက္သား - စစ္ေတြ)
မုနိေျမမဂၢဇိန္း အမွတ္ (၂) ထဲက ကဗ်ာပါ။ လွပါယင့္၊ ေယေကလည္း ရခိုင္ကဗ်ာျဖစ္မလာပါ။ ရခိုင္လီမဟိပါ။ ေခတ္စမ္းေနာက္ဆက္တြဲ ေငြတာရီ ေငြတာရီမဂၢဇိန္းပါ ကဗ်ာပံုစံပါ။ စစ္ေတြညိုသန္႔ဆိုေက ေဒပိုင္ကဗ်ာတိကို ႏုႏုေခ်နန္႔ လွေအာင္ရီးတတ္ပါယင့္။ ရခိုင္ကဗ်ာ မဟုတ္ပါကား။

ၾကံဳယက္ပင္း စိေခ်ထုတ္ျပစြာပါရာ။ ရခိုင္ကဗ်ာလမ္းမွာ အားရဖို႔ေကာင္းစြာေလ့ ဟိပါေရ။ ရခိုင္တန္ေဆာင္မွာ ရခိုင္ကဗ်ာ သက္သက္ပါလာစြာ၊ ရခိုင္သဟာယမဂၢဇိန္း အမွတ္ (၂) နန္႔ ေျမာက္ဦးမဂၢဇိန္း အမွတ္ (၁) မွာ ရခိုင္ ကဗ်ာတိကို တေလတစားနန္႔ သီးသန္႔နီရာပီးစြာက ၀မ္းသာအားရဖို႔ ေကာင္းပါေရ။ ကၽြန္ေတာ္႐ို႔ကေတာ့ ရခိုင္ ကဗ်ာကို ဂုဏ္သိကၡာဟိဟိ ေခတ္မွီမွီတစ္နီရာ ရစီခ်င္ပါေရ။

ကဗ်ာဆိုစြာ ဘာသာစကား အညႊန္႔အဖူးျဖစ္ေတအတြက္ ကဗ်ာဆရာေကာင္းတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔ ဘာသာစကား ကၽြမ္းက်င္ရဖို႔၊ အာ႐ံုခံစားမႈ ထက္ျမတ္ရဖို႔ျဖစ္ေတ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ထိပ္တန္းကဗ်ာဆရာႀကီး မင္းသု၀ဏ္ေရ ဘာသာေဗဒပညာသွ်င္ပါ။ ေဇာ္ဂ်ီေလးယင္းပိုင္ပါဗ်ယ္။ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းေရ ဘာသာေဗဒပညသွ်င္မဟုတ္ ေယေကေလ့ လူထုသံုးဘာသာစကားကို ေကာင္းေကာင္းကၽြမ္းက်င္ေရ။ ျမန္မာကဗ်ာ၊ ျမန္မာစာပီဖြ႔ံၿဖိဳးတိုးတက္ မႈအတြက္ သူ႐ို႔ ႀကိဳးပမ္းေရစြာတိကို ေလ့လာတြိဟိရေရ။ မာယာေကာ့စကီးေရ ႐ုယွားဘာသာစကား အားေကာာင္းခ်က္ကို လူထုသံုးအေျပာနရီနန္႔ေပါင္းပနာ ႐ုယွားကဗ်ာတစ္ေခတ္ကို တည္ေထာင္ခေရ။

“ကဗ်ာဆိုစြာ ဘာသာစကား အႏုပညာ။ အေကာင္းဆံုး ဘာသာစကားေရ လက္ဟိဘ၀ကလာေရ။ အထိခိုက္ ႏိုင္ဆံုး ဘာသာစကားေရ ဘ၀ကိုပီျပင္ေအာင္ သ႐ုပ္ေဖာ္ထားေရ ဘာသာစကားရာျဖစ္ေတ။”

‘‘ေခတ္သံုူ လူထုသံုးဘာသာစကားနန္႔ ေျပာပါ႐ႊီးပါ။ ကဗ်ာ ဘာသာစကားကို လူထုနားလည္႔ရပါဖို႔။”
`ကဗ်ာအေၾကာင္း`စာတမ္းမွာ ေခတ္သစ္တ႐ုတ္ကဗ်ာ ေခါင္းေဆာင္ အိုက္ခ်င့္က ယင္းပိုင္ေျပာထားေရ။ ကြ်န္ေတာ္႐ို႔ျငင္းဖို႔ဟိပါဖို႔လား။
ေဝါ့ဝွစ္တမင္းက “ႃမတ္႐ြက္တိ” Leaves of Grass ကဗ်ာစာအုပ္နန္႔ စခေရ ေခတ္သစ္ အေမရိကန္ကဗ်ာ ရီးစီးေၾကာင္းေလးေသာ့ ယင္းပိုင္ပါဗ်ာယ္။ လူထုဘာသာစကား၊ အေျပာနရီအားေကာင္း ထက္ျမတ္ေတ အာ႐ံုခံစားမႈ။
ေယတြက္နန္႔ ရခိုင္ကဗ်ာသမားတိေရ ရခိုုင္ဘာသာစကားကို အသံုးကြ်မ္းက်င္ဖို႔ လိုပါေရ။ မိမိဘာသာစကားကို တတ္သိနားလည္ ဖို႔လိုပါေရ (ရခိုင္စကားေျပာတတ္စြာကို ဆိုလိုစြာမဟုတ)

ရခိုင္ကဗ်ာဆိုစြာရခိုင္ဘာသာစကားနန္႔ ဖြဲ႔စည္းထားေရ အတြက္မိမိဘာသာစကား မကြ်မ္းက်င္ေကမိမိလူမ်ဳိး ကဗ်ာဇာပိုင္ျဖစ္ပါဖို႔ေလးရခိုင္ဘာသာ စကားကိုစာ႐ြက္ထက္ကြန္ပ်ဴတာထက္တင့္ၿပီးေက ခန္႔ခန္႔ညားညား ေျပာင္ေျပာင္ေျမာင္ေျမာက္ရီးႏိုင္ဖို႔ လိုပါေရ။

ရခိုင္ကဗ်ာနန္႔ ပတ္သက္ၿပီးေက ေျမာင္ဦး၊ သဟာယ၊ ရခိုင္ညြန္႔ဖူး႐ို႔မွာ ထိုတပိုင္းေဒသပိုင္း ဖတ္ရေရ စာတမ္း တစ္ေစာင္တြိရေရ။ “ေနာင္ေအး” ရီးေရ “ရခိုင္ကဗ်ာ ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈ” စာတမ္းပါ။ ေစတနာမွန္ေရ ဖြဲ႔စည္းပံု ေကာင္းပါေရ။ ယွားယွားပါးပါး ထြက္လာေရ စာတမ္းပါ။ အေရးႀကီးဆံုးတစ္ခ်က္က ျပႆနာပါ။ ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ သတ္မွတ္ေတ ေဘာင္ျဖစ္ေတ။ ရခိုင္မဂၢဇိန္းမွာပါေရ ကဗ်ာတိေရ ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ ေဘာင္ခတ္မရပါ။ ဆုိကတ္ပါဖို႔ ဗ်ယ္လို႔ assume လုပ္လို႔မရပါ။ “ရခိုင္ကဗ်ာ”ဆိုေရ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ ဟိၿပီးသား၊ ေ၀ါဟာရတိကို လိုတိုးပို ေလ်ာ့လုပ္လို႔ မရပါ။ ဘာသာရပ္ဆိုင္ရာ ေ၀ါဟာရနယ္ပယ္ေရ သိပၸံနယ္ပယ္ပါ။ တိက်ရပါေရ။

ရခိုင္မဂၢဇိန္းမွာ ရခိုင္ကဗ်ာဟုတ္စြာေလးပါေရ၊ မဟုတ္စြာေလးပါေရ။ မဟုတ္စြာက မ်ားေရ။ ယင္းပိုင္ပါဗ်ယ္ ရခိုင္တန္ေဆာင္မွာေလ့ေသာ့။ ၾကားမွာေျပာခေရ ရခိုင္တန္ေဆာင္ အမွတ္ (၁၈) မွာ ပါဟိေရ ေမာင္ခိုင္ေအာင္ ရီးေရ အဖြင့္ကဗ်ာ “ေလးၿမိဳ႕”ေရ အေၾကာင္းအရာ၊ အာ႐ံုခံစားမႈ၊ အတတ္ပညာပိုင္းမွာ တစ္ခုေလ့ ေျပာစရာမဟိ ပါ။ သုိ႔ေသာ္လည္း ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ လံုး၀သတ္မွတ္ဖို႔ မရ။

ရခိုင္ကထြက္ေတ မဂၢဇိန္းစာမ်က္ႏွာတိမွာပါတိုင္း ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ မေျပာႏုိင္ေရပိုင္၊ ရခိုင္သားရီးတိုင္းေလး ရခိုင္ ကဗ်ာလို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ ရခိုင္မဂၢဇိန္းမွာပါတိုင္း ရခိုင္ကဗ်ာလို႔ေျပာစြာေရ အမွားႀကီးတစ္ခုပါရာ။ ရခိုင္ကဗ်ာ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ လႊဲမွားလာႏိုင္ပါေရ။ ရခိုင္ဘာသာစကားကို မသံုး၊ ရခိုင္လီ၊ ရခိုင္အေျပာနရီမပါေက ရခိုင္ကဗ်ာ မဟုတ္ပါ။

ရခိုင္ကဗ်ာမွာ ပင္မႏွလံုးအိမ္ေရ ရခိုင္ဘာသာစကားျဖစ္ပါေရ။ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ရခိုင္လူထုသံုး ဘာသာစကား၊ ယင္းဘာသာစကား အေျပာနရီကို ကဗ်ာမွာ ဒါ႐ိုက္သံုးမွရာ ရခိုင္ကဗ်ာျဖစ္ပါဖို႔။ ေနာက္အခ်က္တိက အာ႐ံုခံစား မႈ၊ အလကၤာ၊ နိမိတ္ပံုကိစၥတိပါ။ ကဗ်ာအတတ္ပညာကိစၥပါ။

ရခိုင္ဂႏၶ၀င္ကိုေလ့လာ၊ ရခိုင္ေက်းလက္ကဗ်ာတိကို ေလ့လာ၊ ဗမာကဗ်ာ၊ ႏုိင္ငံတကာ ကဗ်ာတိကိုေလ့လာ၊ မုတ္ဆိုးစိုင္သင္ အယူအဆနန္႔ ရခိုင္ကဗ်ာ ဂုဏ္သိကၡာကို ႀကီးျမင့္ေအာင္ လုပ္လားရပါဖို႔။ ခ်စ္ေက ႀကိဳးစား ကတ္ပါေမ။

မူရင္း။ ။ ရခိုင္ညႊန္႔ဖူး အမွတ္ ၄၊ စာ ၁၂၁၊ ၁၉၉၇ စက္တင္ဘာလ၊ ရခိုင္သားႀကီးစာပီ၊ ရန္ကုန္